Seller, en yaygın ve yıkıcı doğal afetler arasındadır. Dünya Sağlık Örgütü‘ne göre 1987 ve 2017 yılları arasında, dünya çapında 2 milyardan fazla insan sellerden etkilendi. İklim değişikliği nedeniyle sellerin sıklığı ve yoğunluğu artmaya devam ederken; sele dayanıklı mimarinin önemi giderek artıyor.
Aşırı yağmur, buzulların erimesi, tsunamiler veya baraj hasarları gibi nedenlerle seller meydana gelebilir. Dünyada, bu felaketin endişe verici olmadığı neredeyse hiçbir yer yok. Bununla birlikte, özellikle yükselen deniz seviyelerine ve zorlu hava koşulları ile gelen sele dayanıklı mimari, bu felaketin risklerini azaltmak için giderek daha hayati hale gelen bir çözümdür.
Sele dayanıklı mimari tasarımın insanları korumak için kullandığı yöntemler, ilgili arazi risk profillerine bağlıdır. Bununla birlikte, standart selden koruma teknikleri arasında; bir binanın yükseltilmesi, kalıcı bariyerler dikilmesi ve aşırı yağışları emmek için giderek artan bir şekilde ekolojik tasarım yer alır.
Aşağıda, dünyanın bazı -benzersiz sel riski profili çizen- bölgelerindeki sele dayanıklı dört mimarlık örneği verilmiştir. Projelerin her biri farklı bir amaca hizmet ediyor, kendi coğrafyaları tarafından bildirilen teknikleri kullanıyor ve çeşitli ölçekleri gözler önüne seriyor.
1. Çin’de Bir Ekolojik Sulak Alan Parkı
Üç nehri kucaklayan 26 hektarlık bir arazide yer alan Çin’in Jinhua Şehri’ndeki Yanweizhou Parkı, sel riski yüksek bir noktada bulunuyor. Ancak Turenscape Peyzaj Mimarlık, bu riskleri şiirsel bir manzaraya dönüştürdü.
Gösterişsiz bir beton taşkın duvarına ev sahipliği yapan alan, şimdi ödüllü bir sulak alan parkı… Pirinç tarlalarını andıran teraslı peyzajı, yıl boyunca parkın bitkilerini besleyen sel sularını emiyor.
2. ABD’de Bir Sanat Müzesi
Arkansas’taki Crystal Bridges Amerikan Sanat Müzesi’nin su baskınlarına dayanıklı mimarisi, beklenmedik bir kombinasyona sahiptir: Safdie Architects tarafından tasarlanan müze, bir baraj işlevi görüyor.
İki asma halat ile ahşap köprü benzeri yapı, vadide uzanarak iki havuz oluşturur. Böylelikle aşırı yağış, sel riskini azaltmak için bu mini barajlarda toplanır. Bu yarı doğal göletler müzeyi korur ve galerilere dramatik manzaralar sağlarken; ziyaretçileri su ve insanlar arasındaki ilişkiyi düşünmeye davet eder.
[…] her şey bu kusursuz doğaya entegrasyon ile ilgiliydi.
Alice Walton, Crystal Bridges’in kurucusu, Mishe Safdie’nin çalışmaları hakkında
3. Almanya’da Heykelsi Bir Gezinti Yeri
Kuzey Almanya’da Hamburg’da bulunan heykelsi Niederhafen Nehri Kordonu, şehrin sel önleme iyileştirmelerinin ayrılmaz bir parçasıydı. Zaha Hadid Architects tarafından inşa edilen yapı, 1964’ten kalma harap sistemlerin yerini aldı.
Hamburg’u su baskınlarına karşı koruyan yapı, aynı zamanda şehir merkezini yükseltir. Gezinti yerinin zarif tasarımı, aynı zamanda bir amfitiyatroyu, üç katlı bir restoranı ve cadde seviyesindeki dükkanları oluşturan merdivenleri de içeriyor.
4. Vietnam’da Sele Dayanıklı Bir Aile Evi
Taşkın geçirmez mimarinin örnekleri, her zaman -Vietnam’daki bu mütevazı aile evinin kanıtladığı gibi- sadece büyük ölçekli projeler olmak zorunda değil.
Ülkenin kuzey merkez Nghệ an Eyaleti’nde sel yaygın bir sorundur ve su seviyeleri 150 santimetreye ulaşabilir. Bu nedenle, yerel Nha4 Architects firması emekli bir çift ve oğullarının bundan korunmak için sele dayanıklı bir ev tasarladı. Mimar Nguyen Khac Phuoc, “Geçmişte, aile sular altında kaldığında geçici olarak bir mahalle sığınağında yaşamak zorunda kaldı; bu yüzden bu yeni binayı yerden 150 santimetre yukarı kaldırdık,” dedi.
Mütevazı ev, daha önceki güvenli olmayan strüktüre yerel malzemeler ve teknikler ile yapılan çıkmanın üstüne inşa edildi.
Taşkınlar coğrafi, kültürel ve ekonomik yapısı fark etmeksizin tüm toplulukları etkilediğinden; sele karşı koruma kavramı artık yalnızca deniz kıyısındaki yerleşim yerleri için bir sorun olmaktan çıkıyor. İnşaat ve yapım çevrelerinde bu artan farkındalıkla birlikte, önümüzdeki on yıllarda, çeşitli ölçeklerde sele dayanıklı mimarinin pek çok örneğini daha görmeye devam edeceğiz.
