Çok sayıda araştırma, bir binanın tasarımının suç riskini azaltma potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir. Çevresel Tasarım Yoluyla Suç Önleme (CPTED), estetik açıdan hoş ilkeleri kullanan ve aynı zamanda hem suça karşı zaafiyeti hem de doğabilecek suç fırsatlarını azaltan bir tasarım yöntemidir. Bir binanın tasarım aşamasında CPTED stratejileri uygulanarak; en uygun maliyetle ve verimli şekilde bina güvenliği artırılabilir. Üstelik, bir avantajı da bu stratejilerin mevcut binalara entegre edilebilmesidir.
Bir kavram olarak ‘suçları tasarım yoluyla caydırmak’ aslında yeni değil. Çin Seddi veya Avrupa’nın etrafındaki Orta Çağ kale hendekleri, bu asırlık uygulamayı örneklemektedir. CPTED, 1970’lerde kabul edilen bir tasarım yaklaşımı haline geldi. Şimdi, dünyanın her yerindeki binalar ve topluluklar bunu benimsiyor. Belirli CPTED ilkeleri zamanla değişebilse de temel stratejiler arasında doğal gözetim, doğal geçiş kontrolü, bölgesel güçlendirme ve bakım yer alır. Bu ilkelerin dahil edilmesi, herhangi bir binanın güvenliğini önemli ölçüde artırabilir.
Doğal Gözetim
Suç faaliyetinde bulunmak isteyen insanlar gözlemlenmek istemezler. Bu nedenle; faaliyetlerin görülmesini kolaylaştıran ve belki -daha da önemlisi- olası suçluların izlendiklerini bilmelerini sağlayan bir ortam yaratmak, bu ilkenin temasıdır. Aşağıdaki uyarılar, görme duyusunun ayrılmaz parçalarıdır.
- Pencereler: Pencereleri hem içeride hem de dışarıda engellerden uzak tutun. Bu engeller; ağaçlardan peyzaja, pencere dekorasyonlarına veya ofis ekipmanlarına kadar her şey olabilir. Mümkünse, masalar pencerelere dönük olmalıdır; böylece bina sakinleri dışarıda neler olup bittiğini ve binaya kimlerin girip çıktığını görebilirler. Mülkün tam manzarasına sahip pencereleri her tarafa dahil etmek, genellikle akıllıca bir tasarım seçimidir.
- Girişler: İdeal olarak; binanın kapıları -yaklaşan bir kişiyi uzaktan görmek için net bir görüş sunacak şekilde- caddeye veya otoparka doğru -en azından kısmen- görünür olmalıdır.
- Aydınlatma: İyi aydınlatma, bina içinde güvenliği artıran büyük bir cezai caydırıcıdır. Girişleri ve otoparkları iyi aydınlatmak ve karanlık noktalara ışıklar yerleştirmek; suç riskini önemli ölçüde azaltabilir.
- Peyzaj: Potansiyel saklanma noktaları olasu suçluları çekebilir. Bununla birlikte, çitleri ve çöp kutularını hareket ettirerek veya ortadan kaldırarak; çalıları ve çitleri maksimum 2-1 / 2 ila 3 fit arasında keserek riskleri azaltmak mümkündür.
Doğal Geçiş Kontrolü
Doğal gözetim ilkesiyle yakından ilişkili olan doğal geçiş kontrolü, insanları gitmeleri gereken yere yönlendirmek; kamusal ve özel alanları işaretlemek için peyzaj, aydınlatma, işaretler, çitler vb. kullanmayı içerir.
- Girişler: İdeal olarak; güvenliği en üst düzeye çıkarmak için bir binada yalnızca bir giriş ve çıkış olmalıdır. Otomatik olarak kapanan ve kilitlenen kapıları kurun ve halka açık büyük bir lobide bir labirent tipi giriş düşünün.
- Peyzaj: İnsanları binanın girişine yönlendirmek için patikalar ve işaretler kullanmak; onlara bulunmamaları gereken alanlarda bulunmaları için daha az mazeret sağlar.
Bölgesel Güçlendirme
Bu ilke; potansiyel davetsiz misafirleri özel alanlara izinsiz girmekten caydıran, kamusal ve özel alanlar arasındaki farklılaşmayı içerir. Bölgesel güçlendirme, aynı zamanda, bir sahiplenme duygusunu da teşvik eder. Bina sakinleri, bölgenin “kendilerine” ait olduğunu hissettiklerinde, mülkten sorumlu hissetme ve davetsiz misafirlere dikkat etme olasılıkları daha yüksektir.
Yöntemler şunlardır:
- Kamusal ve özel alanlar arasında -geçiş yeri olarak- bir giriş yolu veya antre kullanılması
- Mülk sınırlarını -çevre düzenlemesi, çitler veya kaldırımlarla- işaretleme
- Bir özellik içindeki boşlukların kullanılma şeklini değiştirme. Örneğin; sıklıkla kullanılmayan bir alandan kaçınılabilir ve bu da suç faaliyeti için daha fazla fırsat doğurabilir. Davetkar bir alan yaratmak ve bina sakinlerini bu alanı kullanmaya teşvik etmek veya otomat makinelerini bölgeye taşımak gibi yaklaşımları uygulayarak; daha fazla gözetim ile bina güvenliği artırılabilir.
Bakım
Suçlular; dağınık, yıkık, kötü aydınlatılmış bir binayı sıcak bir karşılama işareti olarak görebilirler. Bakımlı bir mülk, suçluları caydırır; çünkü bina sakinlerinin ne olup bittiğini önemsediğini ve izlediğini açıkça ortaya koyar.
- Peyzaj: Ağaçları, çalıları ve çitleri -manzaraları engellememeleri veya saklanacak yerler oluşturmamaları için- budanmış tutun.
- Aydınlatma: Aydınlatma sistemlerini sık sık kontrol edin; gerektiğinde düzeltin veya değiştirin.
- Girişler: Kapıların çalışır durumda olduğundan ve kendiliğinden kapandığından emin olun. Açık bir kapı bina güvenliği için çok yönlü bir tehlikedir.
- Baştan başa: Çöpleri temizleyin, duvar yazılarını ve diğer vandalizm ögelerini kaldırın, çimleri biçilmiş halde tutun.
Algı Önemlidir
CPTED konseptinin önemli bir bileşeni güvenlik algısıdır. Bu stratejileri kullanmak, suçu daha da zorlaştırırken; bina sakinlerinin potansiyel kötü davranışları gözlemlemelerini sağlar. Suçlular izlendiklerini hissederlerse ve iyi saklanma noktaları veya kaçış yolları yoksa; herhangi bir binayı hedef alma olasılıkları daha düşüktür ve bina güvenliği artırılmış olur.
