5 lekcji dotyczących zmian klimatycznych na Madagaskarze

„Madagaskar to niezwykła kraina cudów. To niepowtarzalny eksperyment, zbiór zwierząt i roślin ewoluujących w izolacji od ponad 60 milionów lat. Nadal próbujemy rozwikłać jego tajemnice” – powiedział Sir David Attenborough, uwielbiany prezenter telewizyjny i przyrodnik.

Ten wyspiarski kraj u południowo-wschodnich wybrzeży Afryki, który od dawna fascynuje naukowców i odkrywców, stanowi surowe przypomnienie rzeczywistych skutków zmian klimatycznych.

Chociaż Madagaskar słynie z wyjątkowej różnorodności biologicznej i lemurów, według Organizacji Narodów Zjednoczonych jest czwartym krajem na świecie najbardziej narażonym na skutki zmian klimatycznych. Jednocześnie, przy PKB na mieszkańca wynoszącym 516 USD, Bank Światowy klasyfikuje Madagaskar w kategorii „krajów najsłabiej rozwiniętych”.

Idealna burza: ubóstwo i zmiany klimatyczne powodują złożony kryzys

W tej głównie rolniczej gospodarce, gdzie większość ludzi pracuje w rolnictwie, a jedna czwarta ludności mieszka na obszarach zagrożonych klęskami żywiołowymi, coraz częstsze i silniejsze cyklony pozostawiają po sobie ślady zniszczenia.

Przedłużające się susze zakłócają produkcję rolną i bezpieczeństwo wodne. Podnoszący się poziom mórz zagraża społecznościom i ekosystemom nadbrzeżnym, powodując wysiedlenie mieszkańców i zakłócając tradycyjne źródła utrzymania.

Ubóstwo często popycha społeczności do stosowania niezrównoważonych praktyk, takich jak rolnictwo oparte na wypalaniu lasów, co przyczynia się do wylesiania. Wylesianie z kolei zaburza wzorce opadów i osłabia zdolność gleby do zatrzymywania wody, pogłębiając skutki susz i powodzi.

Ten cykl ubóstwa, degradacji środowiska i zmian klimatycznych tworzy złożoną sieć problemów, które wymagają wieloaspektowych rozwiązań.

Niemniej jednak, pomimo połączenia trudności gospodarczych i trwającego kryzysu środowiskowego, mieszkańcy Madagaskaru szybko uczą się dostosowywać do zmieniającego się klimatu.

Społeczności, organizacje pozarządowe, agencje rządowe i organizacje międzynarodowe współpracują nad szeregiem strategii adaptacyjnych mających na celu budowanie odporności, pokazując światu, jak wiele można osiągnąć przy ograniczonych zasobach.

Lekcja nr 1: Działania na rzecz ponownego zalesiania zakorzeniają się na Madagaskarze

Szacuje się, że ponad 90 procent pierwotnych lasów Madagaskaru zostało zniszczonych. W ramach śmiałej inicjatywy mającej na celu odbudowę wyspy rząd i mieszkańcy Madagaskaru wyznaczyli sobie w 2020 roku ambitny cel: ponowne pokrycie kraju lasami. Aby to osiągnąć, sadzą aż 60 milionów drzew.

Wysiłki te mają na celu nie tylko stworzenie zdrowych siedlisk dla unikalnej fauny Madagaskaru, takiej jak ukochane lemury, ale także wzmocnienie pozycji lokalnych społeczności. Dzięki zapewnieniu im możliwości udziału w zrównoważonych praktykach leśnych i inicjatywach ponownego zalesiania, projekty ponownego zalesiania dają szansę na przerwanie cyklu ubóstwa i degradacji środowiska, budując bardziej odporną przyszłość zarówno dla ludzi, jak i przyrody na Madagaskarze.

Lekcja nr 2: Ochrona raju: działania na rzecz ochrony środowiska zabezpieczają przyszłość Madagaskaru

Madagaskar szczyci się oszałamiającą różnorodnością życia. Według World Wildlife Fund (WWF) ponad 11 000 unikalnych roślin, w tym siedem gatunków baobabów, dzieli wyspę z bogactwem ssaków, gadów, płazów i innych zwierząt. Naukowcy odkryli tam nawet setki nowych gatunków w ciągu zaledwie dziesięciu lat.

Na Madagaskarze realizowanych jest szereg inicjatyw związanych z ochroną przyrody. Utworzenie obszarów chronionych, takich jak parki narodowe i rezerwaty, zapewnia ochronę krytycznych siedlisk zagrożonych gatunków, takich jak lemury. Korytarze ekologiczne, łączące rozdrobnione siedliska, umożliwiają zwierzętom swobodne przemieszczanie się i zapewniają zdrowe populacje rozrodcze.

Ponadto promowanie zrównoważonych praktyk gospodarowania gruntami, takich jak agroleśnictwo, pomaga przywrócić zdegradowane ekosystemy, poprawić zdrowie gleby i zwiększyć sekwestrację dwutlenku węgla.

Poprzez priorytetowe traktowanie zarówno ochrony ekosystemów, jak i różnorodności biologicznej, Madagaskar nie tylko chroni swoje dziedzictwo naturalne, ale także buduje długoterminową odporność na zmiany klimatyczne.

Lekcja nr 3: Przejście w kierunku zrównoważonego zarządzania zasobami

Madagaskar robi duże postępy w kierunku zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi. Dostosowanie się do zmian klimatycznych nie jest już tylko dodatkiem, ale kluczowym elementem krajowych planów i polityki rozwoju. Ta zmiana sprawia, że długoterminowe rozwiązania są ważniejsze niż krótkoterminowe zyski.

Jednym z kluczowych elementów tej strategii jest promowanie zrównoważonego rolnictwa. Poprzez zachęcanie do takich praktyk, jak dywersyfikacja upraw, lepsze zarządzanie zdrowiem gleby i techniki oszczędzania wody, Madagaskar chce zwiększyć bezpieczeństwo żywnościowe i zmniejszyć zależność od metod wypalania lasów, które przyczyniają się do ich wylesiania.

Ponadto Madagaskar ma potencjał do produkcji nawet 1500 GWh energii słonecznej rocznie. Inwestowanie w odnawialne źródła energii, takie jak energia słoneczna i wiatrowa, nie tylko zmniejsza zależność od paliw kopalnych i emisję gazów cieplarnianych, ale także zapewnia czystszą i bardziej niezawodną energię dla społeczności wiejskich.

Lekcja nr 4: Tradycyjna mądrość wzmacniająca społeczności

Trwałe rozwiązania w zakresie zmian klimatycznych wymagają nie tylko polityki odgórnej, ale także aktywnego udziału i wiedzy lokalnych społeczności. Na Madagaskarze wzmacnianie pozycji społeczności i wykorzystywanie ich tradycyjnej wiedzy ekologicznej (TEK) okazuje się skutecznym narzędziem w kształtowaniu skutecznych strategii adaptacji do zmian klimatu i łagodzenia ich skutków.

TEK, przekazywana z pokolenia na pokolenie, oferuje bezcenne informacje na temat lokalnego środowiska i zrównoważonych praktyk zarządzania zasobami. Społeczności przewodzą projektom związanym z odpornością na zmiany klimatu, takim jak opracowywanie odpornych na suszę upraw i tworzenie zarządzanych przez społeczności lasów namorzynowych.

Partycypacyjne procesy decyzyjne zapewniają, że głosy lokalnej społeczności są brane pod uwagę, a rozwiązania są dostosowane do uwarunkowań kulturowych i zrównoważone. Współpracując ze społecznościami i szanując ich wiedzę, Madagaskar buduje poczucie odpowiedzialności za przyszłość wyspy.

Lekcja nr 5: Współpraca i wzmocnienie pozycji finansowej w praktyce

Podatność Madagaskaru na zmiany klimatu wymaga solidnego systemu wsparcia wykraczającego poza granice kraju. Współpraca międzynarodowa, partnerstwa i mechanizmy finansowania stanowią kluczowe wsparcie dla wysiłków kraju na rzecz adaptacji i łagodzenia skutków zmian klimatu. Mechanizmy te przybierają różne formy, sprzyjając nie tylko pomocy finansowej, ale także wymianie wiedzy i globalnej solidarności.

Inicjatywy finansowania działań związanych z klimatem odgrywają kluczową rolę. Najlepszym przykładem są Zielony Fundusz Klimatyczny i Fundusz Adaptacyjny, które kierują środki finansowe przeznaczone specjalnie na wzmocnienie pozycji krajów rozwijających się, takich jak Madagaskar. Fundusze te mogą wspierać ważne projekty, takie jak budowa wałów przeciwpowodziowych w celu ochrony społeczności nadbrzeżnych lub opracowywanie odpornych na suszę praktyk rolniczych.

Ponadto kluczową rolę odgrywają programy transferu technologii. Ułatwiając transfer technologii odpornych na zmiany klimatu, programy te wyposażają Madagaskar w narzędzia potrzebne do adaptacji i budowania bardziej zrównoważonej przyszłości.

Wspólne korzystanie z zasobów, budowanie odporności na Madagaskarze i poza nim

Historia Madagaskaru to historia zarówno wrażliwości, jak i odporności. Ten wyspiarski kraj przypomina o niszczycielskim wpływie zmian klimatycznych, szczególnie na kraje rozwijające się. Jednak pomimo wyzwań Madagaskar stanowi promyk nadziei. Dzięki połączeniu innowacyjnych rozwiązań, współpracy międzynarodowej i mądrości lokalnych społeczności kraj ten osiąga niezwykłe postępy w dostosowywaniu się do zmieniającego się klimatu.

Dzieląc się zasobami, technologią i wiedzą, świat może wzmocnić pozycję krajów takich jak Madagaskar, aby budowały bardziej zrównoważoną przyszłość nie tylko dla siebie, ale dla całej planety.