Związek między architekturą a wodą jest wielowymiarowy, łącząc estetykę, symbolikę i emocjonalny rezonans z kwestiami zrównoważonego rozwoju i postępu technologicznego.

W historii woda była nie tylko funkcjonalną koniecznością, ale także integralnym elementem projektowym. Sztuczne zbiorniki i fontanny pełniły zarówno dekoracyjne, jak i praktyczne funkcje. Wzbogacając bez wątpienia doznania sensoryczne przestrzeni oraz przyczyniając się do kontroli klimatu.

Starożytne cywilizacje rozumiały i wykorzystywały zdolność wody do regulacji temperatury. Zasada ta została mistrzowsko zastosowana w tradycji architektury islamskiej, renesansowych ogrodach, a nawet w odległym pałacu Sigiriya na Sri Lance.

Poza praktycznymi zastosowaniami, woda odgrywa fundamentalną rolę w kształtowaniu formy i funkcji zarówno budynków, jak i krajobrazów miejskich. Od historycznych zabytków zbudowanych na lagunach po nowoczesną, odporną infrastrukturę zaprojektowaną z myślą o rosnącym poziomie mórz. Relacja między architekturą a wodą to ciągła narracja innowacji, wyzwań i piękna.

Woda jako element projektowy: estetyka i zrównoważony rozwój

We współczesnej architekturze celowe wykorzystanie wody wykracza poza kwestie estetyczne, obejmując także zrównoważony rozwój i odporność środowiskową. Woda staje się potężnym elementem projektowym, kształtującym przestrzeń poprzez swoją wizualną i symboliczną obecność, a jednocześnie wymagającym odpowiedzialnych strategii zarządzania. Stawy, fontanny i baseny przyczyniają się do tworzenia spokojnych, przyjaznych miejsc. Natomiast nowoczesne systemy zbierania i ponownego wykorzystania wody, przepuszczalne nawierzchnie oraz odporna infrastruktura odgrywają coraz ważniejszą rolę w projektowaniu zrównoważonym.

Wraz z postępującymi zmianami klimatu architektura staje przed nowymi wyzwaniami. Od adaptacji miast nadbrzeżnych do podnoszącego się poziomu mórz, po integrację zaawansowanych technologii oszczędzania i zarządzania wodą. W tym zmieniającym się kontekście woda przestaje być jedynie siłą, którą należy kontrolować. Staje się dynamicznym zasobem, który architekci mogą wykorzystywać do tworzenia bardziej zrównoważonych, elastycznych i harmonijnych przestrzeni.

5 inspirujących współczesnych projektów dialogujących z wodą

Współczesna architektura oferuje liczne przykłady, w których relacja między wodą a projektem jest cechą definiującą. Wiele z tych projektów czerpie inspirację z wizjonerskich dzieł przeszłości. Na przykład ze złożonych elementów wodnych w projektach weneckiego architekta Carlo Scarpy lub żywych refleksyjnych basenów meksykańskiego architekta Luisa Barragána. Innym przykładem może być płynna integracja wody i kamienia w słynnych Termach Petera Zumthora w Szwajcarii.

Poniższe pięć projektów prezentuje innowacyjne sposoby, w jakie woda jest wpleciona w projekt architektoniczny. Każdy na innej skali, oferuje cenne inspiracje na przyszłość.

1. Instytut Sztuki Współczesnej (ICA) – Diller Scofidio + Renfro

Instytut Sztuki Współczesnej (ICA) w Bostonie, zaprojektowany przez Diller Scofidio + Renfro został ukończony w 2006 roku. To uderzający przykład architektury, która angażuje się w dialog z wodą. Położony wzdłuż nabrzeża Bostonu, budynek rozciąga się nad portem z dramatycznym wspornikowym tarasem. Tworzy to silne wizualne i fizyczne połączenie z oceanem.

Projekt podkreśla lekkość i zawieszenie, z główną bryłą wydającą się unosić nad wodą. Rozległe szklane fasady oferują panoramiczne widoki na port, uchwytując nieustanny ruch morza. Ta płynna integracja wody zarówno z architekturą, jak i doświadczeniem muzealnym wzmacnia związek budynku z jego nadbrzeżnym otoczeniem.

2. Most Mojżesza – RO & AD Architects

Most Bridge (Most Mojżesza) to projekt pracowni architektonicznej RO & AD Architects. Ukończona w 2011 roku wyjątkowa kładka dla pieszych przecina fosę historycznej holenderskiej fortyfikacji, jednocześnie zachowując naturalny krajobraz. W przeciwieństwie do tradycyjnych mostów wznoszących się nad wodą, ten projekt jest całkowicie zanurzony. Tworząc tym samym iluzję „rozdzielenia” wody – niczym w biblijnej opowieści o Mojżeszu.

Zbudowany z wodoodpornego drewna, Most Mojżesza ustanawia bezpośrednią i intensywną relację z otaczającym go środowiskiem wodnym. Odwiedzający doświadczają sugestywnej podróży przez wodę, idąc ścieżką, która harmonijnie łączy się zarówno z kontekstem historycznym, jak i przyrodniczym.

3. Of Soil and Water: King’s Cross Pond Club – Marjetica Potrč i Ooze

Opera w Oslo to ukończony w 2008 roku projekt Snøhetta. To architektoniczna ikona położona nad fiordem Oslo w Norwegii. Jej projekt harmonijnie współgra z nadmorskim krajobrazem. Pochyły dach budynku sięga aż do samej wody, zachęcając odwiedzających do spacerowania po jego powierzchni niczym po samym fiordzie.

Rozległe, przeszklone fasady odbijają niebo i wodę, wzmacniając związek budynku z otoczeniem. Strategiczne położenie na linii brzegowej tworzy płynne połączenie natury, kultury i architektury. To czyni operę symbolem nabrzeża Oslo i efektownym przykładem współczesnej integracji urbanistycznej z wodą.

4. Termy Vals – Peter Zumthor

Zaprojektowany przez Álvaro Sizę i Carlosa Castanheirę, Budynek na Wodzie pełni funkcję siedziby administracyjnej oraz centrum badawczego firmy Shihlien Chemical w Huai’an w Chinach. Ukończony w 2014 roku, sprawia wrażenie unoszącego się na sztucznym jeziorze. Jego falująca, płynna forma podąża za naturalnymi zarysami wody.

Projekt podkreśla lekkość i płynność, wykorzystując zakrzywione kształty i odbijające światło powierzchnie, które harmonijnie wpisują się w otaczający krajobraz. Dialog między budynkiem a wodą tworzy spokojną atmosferę, zamieniając strukturę w cichą, architektoniczną scenę. Scenę, która pokazuje harmonię między naturą a działalnością człowieka.

5. Centrum Sztuki Współczesnej w Roskilde – Henning Larsen Architects

ChatGPT powiedział:

Sea Tree (Morskie Drzewo) to koncepcyjny projekt zaprojektowany jako zrównoważony model dla nadbrzeżnych miast na całym świecie. Ten wizjonerski projekt stworzony został przez Waterstudio.NL – pracownię specjalizującą się w architekturze pływającej. Zakłada on stworzenie pływającego, miejskiego ekosystemu, odpornego na zmiany klimatu i przystosowującego się do podnoszącego się poziomu mórz.

Zainspirowany systemami kotwiczenia platform wiertniczych, obiekt został zaprojektowany jako pionowe schronienie ekologiczne, wspierające bioróżnorodność w gęsto zaludnionych środowiskach miejskich. Sea Tree stanowi siedlisko dla ptaków, owadów i roślin – zarówno nad, jak i pod powierzchnią wody. Wzmacniając dzięki temu ekosystemy morskie i lądowe. Dzięki integracji wody jako podstawowego elementu konstrukcyjnego i ekologicznego, projekt ma na celu regenerację naturalnych siedlisk oraz oferowanie skalowalnego rozwiązania dla miast stojących w obliczu wyzwań środowiskowych.