Felaket Getiren Orman Yangınları: Teknoloji Bunları Öngörebilir ve Önleyebilir mi?

Doğal afetler meydana geldiğinde, sıkça sorulan soru şudur: “Bu afet önlenebilir miydi?” Kesin bir cevap nadiren bulunabildiğinden, “Bu afet nasıl önlenebilirdi?” diye sormak daha verimli olacaktır. Kuşkusuz, teknoloji ve afet önlemede teknolojinin uygulamaları, bu konuda verdiğimiz yanıtta çok önemli bir rol oynamaktadır.

Depremler, yangınlar, kasırgalar, volkanik patlamalar, sıcak dalgaları, fırtınalar veya seller gibi doğal afetler, küresel iklim krizi nedeniyle hem şiddet hem de sıklık açısından artmıştır. Aslında, iklimle ilgili afetlerin sayısı son 30 yılda üç katına çıkmıştır. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, şu anda yaklaşık 4 milyar insan iklim değişikliğine karşı son derece savunmasız bölgelerde yaşamaktadır. Bu afetler arasında orman yangınları en korkutucu olaylardan biri olmaya devam etmektedir.

İnsanlık ve Ekonomik Felaket

Los Angeles'taki Eaton ve Palisades'teki yangınlar kadar yıkıcı yangınlar özellikle şok edicidir. Bu arada, Amerika kıtasının diğer tarafında, Şili'nin Viña del Mar, Valparaíso, Santa Juana, Santa Olga ve Quilpué gibi yoğun nüfuslu bölgeleri felaket niteliğindeki yangınlar tahrip etti. Sadece 2024 yılında, Meksika eyaletinde 1.000'den fazla orman yangını kaydedildi ve Portekiz, Türkiye, Brezilya, Peru ve Yeni Zelanda gibi ülkeler de benzer şekilde binlerce hektarın yandığını ve tüm nüfusun tahliye edildiğini gördü.

Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi'nin (JRC) raporuna göre, geçen yıl, 2023 orman yangını sezonu, 2000 yılından bu yana Avrupa'da en kötü beş yangın sezonu arasında yer aldı. Orman yangınları, Alexandroupolis yakınlarındaki yangını da dahil olmak üzere 500.000 hektardan fazla alanı etkiledi. Bu yangın, Avrupa Orman Yangınları Bilgi Sistemi (EFFIS) 2000 yılında yangınları takip etmeye başladığından beri AB'de kaydedilen en büyük yangındı.

Toplumlarımızı orman yangınları gibi doğal afetlerin yarattığı küresel zorluklara uyum sağlamak, insan topluluklarının dayanıklılığını sınamaktadır. Bu aciliyet, bizi yıkıcı yenilikleri benimsemeye ve bu tür trajedileri önceden tahmin etmek veya en azından hafifletmek için tasarlanmış sistemleri denemeye zorlamaktadır.

Dahası, bu etki insan kayıplarının ötesinde ekonomik yıkıma da uzanmaktadır. Christian Aid tarafından hazırlanan “The Cost 2024: A Year of Climate Breakdown” (Maliyet 2024: İklim Çöküşünün Yaşandığı Yıl) başlıklı rapor, 2024 yılının aşırı iklim olaylarıyla damgasını vurduğunu ve hasarın 200 milyar avroyu aştığını ortaya koymaktadır. Ayrıca, 2023 yılında Dünya Ekonomik Forumu'nun verilerine göre, yalnızca orman yangınlarının küresel yıllık ortalama maliyeti yaklaşık 50 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir.

Müttefik Olarak Yapay Zeka

Bu bağlamda, yapay zeka, geniş veri setlerini toplama, tamamlama ve analiz etme kapasitesi sayesinde, aşırı hava olaylarının olasılığını gösteren kalıpları belirleyerek en çok yönlü kaynaklardan biri olarak öne çıkmaktadır.

Yapay zeka ve tahmine dayalı analitik alanındaki gelişmeler ilerlemeye devam ederek giderek daha sağlam sonuçlar vermektedir. Örneğin, Space Intelligence gibi şirketler, ormansızlaşmanın iklim krizi üzerindeki etkisini anlamak amacıyla uydu verilerini kullanarak 1 milyon hektardan fazla araziyi haritalamak için yapay zekayı kullanmaktadır.

IKI girişimi gibi projeler de yapay zekayı kullanarak Sahra altı Afrika gibi savunmasız bölgelerdeki hava modellerini tahmin ediyor ve toplulukların ve politika yapıcıların iklim değişikliğine uyum ve etkilerinin azaltılması için daha etkili planlar yapmalarını sağlıyor.

Ayrıca, Dive.tech şirketi erken yangın tespiti için helyum balonları, gözetleme kuleleri, uydu görüntüleri ve derin öğrenme tabanlı görüntü tanıma teknolojilerini entegre ediyor. Bu teknoloji, geniş alanları izleyerek zamanında karar alınmasını desteklemek için gerçek zamanlı veriler topluyor.

Dronlar, Uydular ve Yüksek Çözünürlüklü Kameralar

2023 yılında, Dünya Ekonomik Forumu yangınların yol açtığı felaketle verimli ve sürdürülebilir bir şekilde mücadeleye adanmış dört startup şirketini tanıttı. PANO AI, yangınları tespit etmek ve değerlendirmek için yapay zekayı kullanarak çeşitli arazilerde gözetim yetenekleri sunuyor. Oratech ise 20'den fazla uyduyu kullanarak yangınların boyutunu, derinliğini ve hasarını izleyerek yangınları erken tespit eden gerçek zamanlı veriler topluyor.

Umgrauemeio, yüksek çözünürlüklü kameralar ve uydu görüntülerini kullanarak Brezilya ormanlarını tarıyor ve gelişmiş algoritmalar uygulayarak saniyeler içinde dumanı tespit ediyor. Flash Forest ise, yangın sonrası koşullarda gelişen yerli türleri yaymak için donanımlı insansız hava araçları kullanarak tahrip olmuş alanları yeniden ağaçlandırıyor. Tek bir insansız hava aracı dakikada 180 tohum kapsülü yayabiliyor, bu da manuel işlemden 100 kat daha hızlı.