Sanal bir şehre adım attığınızı; o sanal şehrin devamlılığı, gelişip gelişmeyeceği, dayanıklılığı veya yok olması üzerinde kontrol sahibi olduğunuzu hayal edin. Yaşanabilir ve gelişen bir şehir inşa etmek için mevcut kaynakların (enerji, yollar, su yolları, konutlar ve ticari binalar) mükemmel dengesini bulmanız gerekecektir.

Bu senaryo oldukça gerçekçi görünse de -unutulmamalı ki- sanal bir dünyada vuku bulacaktır. Bu bakımdan, “sürdürülebilir şehir planlaması” kavramını kanıtlamak için tasarlanmış bir sanal gerçeklik (VR) oyunu olan Sustain-a-city; gelecek şehirleşme dalgası için sanal gerçeklikten yararlanmanın yollarından sadece biri…

dormakaba Dijital Strateji ve Dönüşümden Sorumlu Başkan Yardımcısı Dr. Anja Meyer-Jürgens’e göre VR, daha akıllı şehirlere yönelik kentsel devrimin hızını artırmaya hazırlanıyor.

Dr. Meyer-Jürgens, “Artık dijital dönüşüm çağındayız” diyor ve VR devriminden yararlanmanın yenilikçi bir zihniyet gerektireceğine inanıyor.

“Soru, bunun yarayıp yaramayacağı değil; şirketlerin onu nasıl kullanacağıdır,” diye açıklıyor. “Dijital teknoloji ve özellikle de VR ile çalışmak tamamen farklı – çevik ve keşif niteliğinde.”

Sanal gerçekliğin durumu

2018’de çıkan bir raporda, dünya çapında sanal gerçeklik pazarının 2018 ile 2023 arasında neredeyse %60 oranında büyüyerek, 2023 yılına kadar 49,7 milyar ABD Doları değere ulaşacağı tahmin ediliyor. Bir başka 2018 anketi, gayrimenkulün (sanal gösterimler ve inşaat dahil) takip eden yılda VR teknolojisine veya içeriğine en fazla yatırımı yapacak sektörlerden biri olduğunu ortaya koydu.

Sanal gerçeklik, genellikle oyun ve eğlence alanlarıyla ilişkilendirilir ve kullanıcılar kendilerini bilgisayar tarafından oluşturulan dünyalara kaptırır. Yine de teknoloji, dünya çapında kentsel çevreyi dönüştürme potansiyeli ile kent yaşamında devrim yaratacak -hayati- bir rol oynayabilir.

Sanallaştırma yoluyla görselleştirme

Sanal gerçeklik, 3 boyutlu modellemeden bir adım ötesidir. 3D modeller bir mekanın ayrıntılı bir görünümünü sunar; ancak VR insanların kendilerini o alanın ayrıntılarına kaptırmalarını sağlar.

Sanal gerçeklik aracılığıyla, kiracılar veya ev sahipleri gelecekteki evlerinin yanı sıra evin çevresini de (yakındaki binalar ve parklar, yaya yollarındaki yaya trafiği, sokaklardaki araç trafiği) gezebilir. Yaşam alanlarında ve çevresinde -sanki oradalarmış gibi- hareket edebilirler. Mevcut gelişmeleri ve gelecek planlarını sergileyen bir VR deneyimi ile Katar, Doha’daki Katara Kültür Köyü buna bir örnektir.

VR’nin bina teknolojileri dünyasında sunduğu fırsatlar sınırsızdır. Mimarlar ve diğer paydaşlar için VR, tasarım ve inşaat üzerinde etkisi olabilecek farklı faktörleri hesaba katarak, iç ve dış unsurları görselleştirmenin bir yolunu sunar. Işık, ısı, güvenlik özellikleri, güvenlik ve geçiş kontrolleri gibi unsurlar, etkilerini değerlendirmek ve iyileştirme alanlarını belirlemek için bir VR ortamına yerleştirilebilir ve simüle edilebilir.

Sanal gerçeklikle artırılmış görünürlük

Sanal gerçekliğin hayali dünyalarını hayata geçirmek, konum ne olursa olsun mümkündür. Bu avantaj, birbirinden uzak proje ekipleri arasında daha etkili bir işbirliğini teşvik edebilir ve özellikle erişilmesi zor alanlardaki projeler, yürütmede yararlı olabilir.

Örneğin Build Change, Nepal’deki yeniden inşaat çalışmalarının bir parçası olarak sanal gerçekliği kullandı. Kâr amacı gütmeyen bu kuruluş, toplulukların afete dayanıklı evler ve okullar inşa etmelerine yardımcı oluyor. Build Change, 2015 depremlerinin yol açtığı hasarın boyutunu göstermek, saha içi ve saha dışı ekiplerin depremden zarar görmüş evleri sismik olarak güçlendirmeleri için gereken değişiklikleri anlamalarına yardımcı olmak için Nepal’in Fil Köyü’nde sanal bir tur oluşturdu.

Kentsel çevreyi geliştirmek için VR kullanma

Devrim niteliğindeki bir teknoloji olarak VR, şehirlerin kentsel çevresini canlandırmayı da vaat ediyor. Örneğin, Kuzey Carolina Eyalet Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, şehir sakinlerinin belirli kentsel ortamlarda yeşil alanları nasıl algıladıklarını incelemek için sanal gerçekliği kullandılar. Sanal şehir meydanında katılımcılar, “mümkün olduğunca çok yeşil bitki örtüsüyle çevrelenmek” istediklerini bildirdiler. Ancak mahalle parkı senaryosunda, yoğun bitki örtüsü içinde -kendilerini güvensiz hissettirerek- tam tersini tercih ettiler.

VR’yi bu şekilde kullanmak, mimarların ve planlamacıların -kentsel tasarım söz konusu olduğunda- daha bilinçli kararlar almalarına yardımcı olabilir. Bu VR kullanım seçeneği, daha iyi yaya yolları oluşturmak, toplu taşımayı iyileştirmek ve tarihi binaları korumak için genişletilebilir.

Sivil katılım için bir araç olarak VR

Şehir plancılar için sanal gerçeklik, toplulukları kentsel gelişim projelerine dahil etmenin de bir yolu olabilir. Her zamanki 2D mimari planlar ve 3D ölçekli modeller yerine, sanal bir simülasyon, vatandaşların projelerle etkileşime girmesine ve projeleri keşfetmesine olanak tanıyan, daha gerçekçi bir görünüm sağlayabilir. Vatandaşlar, daha içgörülü bir geri bildirim vermek için bu deneyimden yararlanabilir.

Avustralya, Canberra’da, Transport Canberra, halkın rotalar, duraklar ve diğer değişiklikler hakkındaki görüşlerini paylaşabilmesi için yaklaşmakta olan hafif raylı sistem projesinin sanal gerçeklik turunu oluşturdu. Canberra’nın Gungahlin semtinde tamamlanan otobüs durağının, paylaşımlı bölgenin ve şehir merkezinin neye benzeyeceğini görmek ve söz sahibi olmak için bir de VR deneyimi inşa edildi. Birleşik Krallık’da, London Cycling Campaign, bir bisiklet şeridini ve Londra Bulvarı‘nın yüksek trafikli bölümü boyunca başka iyileştirmeleri önermek için VR’yi kullandı.

Sanal gerçeklik için gelecek parlak

Carnegie Mellon Üniversitesi tarafından geliştirilen prototip gibi -daha özel- VR araçları, şehirler için daha parlak bir gelecek tasavvur etmenin yolunu açabilir. Bu arada, insanların sanal bir dünyada bir araya geldiği sosyal VR‘nin yükselişi, tasarımcıların, şehir plancıların ve diğer paydaşların -paylaşılan sanal mimari modeller üzerinde- işbirliği yapmasını sağlayabilir. VR teknolojisi olgunlaştıkça ve daha erişilebilir hale geldikçe, kentsel yaşamda sanal gerçeklik olanakları bol miktarda bulunacaktır. İnovasyon ve adaptasyondaki zorluklara rağmen, Dr. Meyer-Jürgens şu sonuca varıyor: “Her zaman, aynı anda hem sanal hem gerçek olabilmelidir. Sanal gerçeklikte asıl zorluk budur.”